“`html
Astım: Belirtileri ve Korunma Yöntemleri Hakkında Bilgi
Astım, her yaş grubundan insanda görülebilen kronik bir hastalık olup, genetik faktörlerin yanı sıra çevresel etkilerle de şekillenebilmektedir. Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Didem Özkan, “Ailede astım öyküsünün bulunması, sıklıkla hastalığın gelişiminde önemli bir rol oynar. Ancak bu, her aile üyesinin hasta olacağı anlamına gelmez. Özellikle saman nezlesi veya egzama gibi alerjik rahatsızlıklara sahip bireylerde astıma yatkınlık artış göstermektedir. Dünya genelinde yaklaşık 300 milyon insan astım ile mücadele ederken, ülkemizde bu sayı 3-4 milyon civarındadır. Erişkinlerde astım görülme sıklığı yüzde 6-12, çocuklarda ise yüzde 6-15 arasında değişim göstermektedir. Kız çocukları ve kadınlar, astımdan daha fazla etkilenmektedir.” şeklinde değerlendirmelerde bulundu.
Dünya Astım Günü’nde Astımın Önemi
Dünya Astım Günü dolayısıyla açıklama yapan Uzm. Dr. Özkan, astımın temel tanımını yaparak, “Astım, hava yollarını etkileyen iltihaplanma ve daralma ile karakterize olan kronik bir hastalıktır. Bu duruma bağlı olarak ortaya çıkan nefes darlığı, bireylerin günlük yaşamını oldukça zorlaştırabilir.” ifadelerini kullandı.
Genetik ve Çevresel Etkenler
Astımın oluşumunda genetik ve çevresel faktörlerin rolüne dikkat çeken Dr. Özkan, şu unsurları astımın gelişiminde potansiyel etkileyen faktörler olarak sıraladı:
- Genetik yatkınlık
- Alerjenler
- Yoğun sigara dumanına maruz kalma
- Erken yaşlarda solunum yolu enfeksiyonu geçirmek
- Hava kirliliği
- Mesleki maruziyet: kimyasallar ve toz
- Obezite
- Aşırı egzersiz
- Stres
- Soğuk hava
- Gastroözofageal reflü
Kadınlar ve Astım Riski
Dr. Özkan, astımın herkeste görülebilen bir hastalık olduğunu vurgularken, “Aile öyküsünde astım bulunan bireylerde bu hastalığın gelişme olasılığı yüksek olsa da, her bireyde bu durum görülemez. Alerjik hastalıklara sahip olan kişiler, astıma daha yatkın hale gelirler. Astımın küresel ölçekte 300 milyon, Türkiye’de ise 3-4 milyon hastası bulunmaktadır. Erişkinlerde astım sıklığı yüzde 6-12, çocuklarda ise yüzde 6-15 arasındadır.” dedi.
Mevsimsel Etkiler
Astımın hangi mevsimlerde daha yoğun seyrettiği hakkında bilgi veren Dr. Özkan, “Bahar ve yaz aylarında, polenler gibi birçok alerjik maddeye maruz kalındığından astım şikayetlerinde artış gözlemlenmektedir. Ayrıca, kış aylarında geçirilen viral ve bakteriyel enfeksiyonlar astım ataklarını tetikleyebilir.” ifadelerini kullandı.
Astım Belirtileri
Astım belirtilerinin neler olduğuna dair açıklama yapan Uzm. Dr. Özkan, şu semptomları sıraladı:
- Nefes darlığı
- Konuşma esnasında veya fiziksel aktivitelerde öksürük
- Geceleyin ortaya çıkan öksürük atakları
- Nefes alırken hırıltı sesi
- Göğüste baskı hissi
- Solunumda ıslık sesi
- Baş dönmesi ve konuşmada güçlük çekme
Bu belirtilerin tekrarlayıcı bir yapıya sahip olduğunu, bazen artış gösterebildiğini belirten Dr. Özkan, hastaların bu tür semptomlar yaşadıklarında mutlaka bir Göğüs Hastalıkları uzmanına başvurmaları gerektiğini ifade etti.
Tanı Süreci ve Testler
Astım tanısıyla ilgili bilgilendiren Dr. Özkan, “Hastanın şikâyetlerinin dinlenmesi tanıda büyük önem taşır. Fizik muayene ve solunum fonksiyon testleri gibi yöntemler tanı konulmasında sıklıkla kullanılmaktadır. Akciğer grafisi ve alerji testleri ise destekleyici testler arasındadır.” dedi.
Tedavi Seçenekleri
Astım tedavisinin hastalığın şiddetine bağlı olarak değişiklik gösterdiğini belirten Dr. Özkan, “Tedavinin amacı semptomları azaltmak ve akciğer fonksiyonunu güçlendirmek. Her hastanın astım yönetimi, atak esnasında ne yapmaları gerektiği ve acil durumlarda nasıl hareket etmeleri gerektiği konusunda bir eylem planı oluşturulmalıdır.” ifadelerini kullandı.
İlaç Tedavi Seçenekleri
- Kontrol edici ilaçlar: Astımın genel durumunu dengeleyen ilaçlardır.
- İnhaler kortikosteroidler (ICS): Günümüzde en etkili kontrol edici ilaç grubudur.
- Uzun etkili beta agonistler (LABA)
- Anti lökotrien ilaçları
- Biyolojik tedaviler
- Alerji tedavi yöntemleri
- Kurtarıcı ilaçlar: Astım atakları sırasında kullanılan rahatlatıcı ilaçlardır.
- Kısa etkili beta agonistler (SABA)
- Oral kortikosteroidler
Astımdan Korunma Yöntemleri
Astımdan korunma konusunda önerilerde bulunan Uzm. Dr. Özkan, şu tavsiyelerde bulundu:
- Evdeki alerjenlerden kaçınılmalı; halı, kilim ve toz tutabilen nesnelerden uzak durulmalıdır.
- Bahar aylarında, polenlere maruz kalmaktan kaçınmalı ve dışarı çıkarken maske takılması önerilmektedir.
- Sigara kullanılmamalı ve sigara içilen ortamlarda bulunulmamalıdır.
- Her yıl grip aşısı yapılmalıdır.
- Egzersiz yapan astım hastaları, aktiviteden önce hava yollarını genişletici ilaç kullanmalıdır.
- Gastroözofageal reflü hastalığı, astım ataklarını artırabileceğinden tedavi edilmelidir.
Dr. Özkan, astımı yönetmede faydalı olabilecek bazı öneriler de açıkladı:
- Düzenli spor ve solunum egzersizleri yapmak önemlidir.
- Bol su tüketimi sağlanmalıdır.
- Solunum yolu tıkanıklığında tuzlu su ile gargara yapılabilir.
- Sıcak buhar soluması faydalıdır.
- Zerdeçal ve zencefil ile hazırlanmış bal karışımları kullanılabilir.
- Ölçülü adaçayı ve kekik çayı tüketimi destekleyici olabilir.
- C vitamini içeren gıda veya takviyelerin kullanımı bağışıklığı artırır.
- Magnezyum açısından zengin besinlerin tüketimi önerilir.
- Omega-3 içeren somon gibi gıdaların tüketilmesi olumlu etki yapar.
- D vitamini içeren süt ve yumurta gibi gıdaların tercih edilmesi gerekir.
- Beta karotençe zengin havuç ve yeşil yapraklı sebzeler tüketilmelidir.
- Kalsiyum ve protein dengesi sağlanmış bir diyet benimsenmelidir.
(DHA)
“`
